بسیاری از ایرانیان ترکیه را به عنوان خانه دوم خود انتخاب میکنند، اما قوانین مهاجرتی این کشور همیشه ساده نیستند. برخلاف روشهای خرید ملک که مسیر سریعتری دارند، مسیرهای خانوادگی مثل شهروندی ترکیه با ازدواج و یا وضعیت تابعیت ترکیه با تولد، دارای ریزهکاریهای قانونی و امنیتی خاصی هستند. این مقاله بر اساس قانون شماره 5901 شهروندی ترکیه و آخرین تغییرات سال 2025 تنظیم شده است تا نقشهی راهی دقیق برای شما باشد.
شهروندی ترکیه با ازدواج (قانون 3 سال)
در گذشته، ازدواج با یک ترک بلافاصله منجر به اخذ پاسپورت میشد، اما برای جلوگیری از "ازدواجهای صوری"، قانون تغییر کرده است. طبق قانون فعلی، ازدواج صرفاً کلید ورود است و شما باید یک دوره آزمایشی 3 ساله را طی کنید.
1. سه شرط اصلی برای درخواست شهروندی (ماده 16)
برای اینکه پرونده شما پذیرفته شود، باید 3 شرط زیر را همزمان داشته باشید:
- رکن زمانی (3 سال): باید حداقل 3 سال از تاریخ رسمی عقد شما گذشته باشد و در لحظه دریافت شهروندی همچنان متاهل باشید. (زمان نامزدی محاسبه نمیشود).
- رکن مکانی (زندگی زیر یک سقف): زن و شوهر باید واقعاً با هم زندگی کنند. آدرس ثبت شده هر دو در اداره نفوس باید یکی باشد. دوری تنها در شرایط خاص مثل سربازی، بیماری یا ماموریت اجباری دولتی پذیرفته میشود.
- رکن اخلاقی (عدم سوء رفتار): نباید رفتاری داشته باشید که نشان دهد ازدواج صوری است (مثل فحشا یا سوءاستفادههای اخلاقی). خشونت خانگی ثبت شده نیز میتواند پرونده را خراب کند.
نکته مهم: ازدواج شما باید رسمی و قانونی باشد. ازدواجهای صرفاً شرعی یا چندهمسری در ترکیه غیرقانونی بوده و هیچ ارزشی برای شهروندی ندارند.
2. مدارک مورد نیاز برای شهروندی از طریق ازدواج
جمعآوری دقیق مدارک نیمی از راه موفقیت است. نقص مدارک باعث تاخیر طولانی میشود:
- فرم درخواست (VAT-6): تایپ شده یا با حروف بزرگ.
- پاسپورت: اصل و ترجمه تایید شده (با اعتبار حداقل 6 ماه).
- شناسنامه ایرانی: ترجمه شده و تایید شده (به عنوان گواهی ولادت).
- گواهی نفوس همسر ترک (Vukuatlı): باید با جزئیات کامل خانوادگی باشد.
- دفترچه ازدواج (قرمز رنگ): کپی صفحات مشخصات.
- کارت اقامت معتبر: کپی پشت و رو.
- گواهی عدم سوءپیشینه: هم از ترکیه (e-Devlet) و هم از ایران (ترجمه شده).
- عکس بیومتریک: 4 قطعه (زمینه سفید).
- رسید پرداخت هزینه: واریز به خزانه (Maliye).
- مدارک اثبات زندگی مشترک: اجارهنامه مشترک، حساب بانکی مشترک، عکسهای خانوادگی.
توجه ویژه برای ایرانیان (تایید مدارک): چون ایران عضو کنوانسیون آپوستیل نیست، مدارک ایرانی شما باید یک زنجیره تایید 3 مرحلهای را طی کنند: 1. ترجمه رسمی و تایید دادگستری/وزارت خارجه در ایران 2. تایید کنسولی (سفارت ترکیه در تهران یا کنسولگری ایران در ترکیه) 3. تایید فرمانداری (Valilik) در ترکیه.
3. تحقیقات پلیس و مصاحبه
دولت ترکیه برای اطمینان از واقعی بودن ازدواج، دو مرحله کنترلی سختگیرانه دارد:
الف) تحقیقات پلیس (بازدید از خانه):
پلیس ممکن است سرزده به خانه شما بیاید یا از همسایهها پرسوجو کند. آنها به دنبال نشانههای زندگی مشترک هستند:
- آیا در کمد لباسها، لباس زنانه و مردانه کنار هم هست؟
- آیا در دستشویی دو مسواک وجود دارد؟
- آیا تختخواب دو نفره است و واقعا استفاده میشود؟
ب) مصاحبه در کمیسیون (استانداری):
این مرحله شبیه به یک امتحان شفاهی است. معمولاً زوجین را جدا میکنند و سوالات ریز میپرسند تا تناقضها را پیدا کنند.
نمونه سوالات: رنگ مبلهای خانه چیست؟ دیشب شام چه خوردید؟ همسرتان چای میخورد یا قهوه؟ آخرین کادویی که به هم دادید چه بود؟
تابعیت ترکیه با تولد
بسیاری از ایرانیان تصور میکنند با تولد فرزند در ترکیه، نوزاد پاسپورت ترکیه میگیرد (مشابه آمریکا) اما این تصور غلط است.
1. قانون خون
ترکیه از اصل خون پیروی میکند، نه اصل خاک.
- اگر یکی از والدین ترک باشد: فرزند در هر جای دنیا (ایران یا ترکیه) به دنیا بیاید، شهروند ترکیه است.
- اگر هر دو والدین خارجی (مثلاً ایرانی) باشند: فرزند متولد شده در خاک ترکیه، شهروند ترکیه نخواهد شد و تابعیت والدینش را میگیرد.
استثنا: تنها زمانی به نوزاد خارجی پاسپورت ترکیه میدهند که او "بیتابعیت" باشد. اما چون قوانین ایران تابعیت را از طریق پدر منتقل میکند، نوزادان ایرانی شامل این استثنا نمیشوند.
2. وظایف والدین ایرانی پس از تولد فرزند در ترکیه
اگر شما و همسرتان ایرانی هستید و فرزندتان در ترکیه متولد شد، باید مراحل زیر را سریع انجام دهید تا جریمه نشوید:
- دریافت گواهی ولادت: از بیمارستان دریافت کنید (نامها دقیقا مطابق پاسپورت باشد).
- ثبت در اداره نفوس: با گواهی ولادت و پاسپورت خودتان به اداره نفوس بروید تا تولد ثبت شود.
- مراجعه به کنسولگری ایران: از طریق سامانه "میخک" اقدام کنید تا برای نوزاد شناسنامه و سپس پاسپورت ایرانی بگیرید.
- اخذ اقامت نوزاد (بسیار مهم): نوزاد تا 6 ماه میتواند بدون اقامت بماند. قبل از تمام شدن 6 ماه، حتماً باید برای او کارت اقامت بگیرید. در غیر این صورت موقع خروج جریمه سنگین میشوید.
بخش سوم: شرایط خاص و چالشهای ایرانیان
1. طلاق یا فوت همسر چه تاثیری دارد؟
- فوت همسر: اگر همسر ترک قبل از اتمام پروسه فوت کند، قانونگذار سختگیری نمیکند و پروسه شهروندی شما ادامه مییابد (به شرط عدم مشکل امنیتی).
- طلاق:
- قبل از شهروندی: پرونده باطل میشود.
- بعد از شهروندی: اگر طلاق عادی باشد، شهروندی می ماند. اما اگر ثابت شود ازدواج از ابتدا صوری بوده، شهروندی باطل میشود.
- خشونت خانگی: اگر به دلیل خشونت و با گواهی پلیس/پزشکی مجبور به ترک خانه شدید، این موضوع به عنوان "ترک خانه" به ضرر شما تمام نمیشود.
2. چالشهای بانکی و سربازی برای ایرانیان
- افتتاح حساب: به دلیل تحریمها سخت است، اما بانکهای دولتی مثل "زراعت" و "واکیف" با داشتن کارت اقامت، کد مالیاتی و آدرس ثبت شده معمولاً برای ایرانیان حساب باز میکنند.
- سربازی: آقایانی که شهروند ترکیه میشوند مشمول سربازی هستند. اما اگر در ایران سربازی رفتهاید یا معاف شدهاید (به شرط بالای 22 سال بودن)، با ترجمه کارت پایان خدمت/معافیت، از سربازی در ترکیه معاف میشوید (قانون عمل متقابل).
خلاصه و نتیجهگیری
اخذ شهروندی ترکیه با ازدواج نیازمند صبر، زندگی واقعی و مستندسازی دقیق است. صداقت در مصاحبه و تکمیل بودن مدارک، کلید عبور از سد تحقیقات امنیتی است. همچنین در بحث تابعیت ترکیه با تولد، آگاه باشید که تولد در خاک ترکیه به تنهایی امتیازی ندارد و باید سریعاً برای اقامت نوزاد اقدام کنید.
| موضوع | شهروندی با ازدواج | شهروندی با تولد (والدین ایرانی) |
|---|---|---|
| شرط اصلی | 3 سال زندگی مشترک واقعی | یکی از والدین باید ترک باشد |
| زمان دریافت | پس از 3 سال + زمان بررسی اداری | (شامل نمیشود) |
| هزینه | هزینههای اداری و ترجمه | (شامل نمیشود) |
| اثر طلاق | قبل از شهروندی: ابطال درخواست | (شامل نمیشود) |
| نیاز به اقامت | بله، در طول 3 سال الزامی است | بله، نوزاد باید اقامت بگیرد |
