تمدید پاسپورت ترکیه و شرایط ابطال آن (نکات مهم)

داشتن یک پاسپورت معتبر، شاهرگ حیاتی زندگی هر مهاجری است. اگر ساکن ترکیه هستید، چه به عنوان یک دانشجو، چه سرمایه‌گذار و چه دارای اقامت توریستی، اعتبار پاسپورت شما ضامن وضعیت قانونی شماست. بسیاری از ایرانیان مقیم ترکیه با نزدیک شدن به تاریخ انقضای گذرنامه خود دچار استرس می‌شوند: "آیا برای تمدید باید به ایران برگردم؟"، "هزینه‌ها چقدر است؟".

از سوی دیگر، برای ایرانیانی که موفق به اخذ شهروندی ترکیه (Vatandaşlık) شده‌اند، سوالات متفاوتی وجود دارد: "پاسپورت ترک من چگونه تمدید می‌شود؟" یا "آیا پاسپورت 10 ساله صادر می‌شود؟".

در این مقاله جامع که بر اساس آخرین قوانین سال 2025 و تجربیات واقعی تدوین شده، ما برای پاسخ به نیاز هر دو گروه، به سه بخش اصلی می‌پردازیم:

• بخش اول: راهنمای عملیاتی تمدید پاسپورت ایرانی در خاک ترکیه (ویژه تمام ایرانیان مقیم).
• بخش دوم: راهنمای تمدید پاسپورت ترکیه (ویژه افرادی که شهروندی ترکیه را دریافت کرده‌اند) و نحوه دریافت پاسپورت 10 ساله.
• بخش سوم: بررسی دقیق قوانین ترکیه در مورد ابطال پاسپورت، لغو شهروندی و شرایط دیپورت (اخراج از خاک).

بخش اول: راهنمای کامل تمدید پاسپورت ایرانی در ترکیه (ویژه اتباع ایرانی)

بسیاری از هموطنان تصور می‌کنند "تمدید پاسپورت ترکیه" به معنای تمدید گذرنامه کشور ترکیه است، اما در 90٪ مواقع منظور "تمدید پاسپورت ایرانی در خاک ترکیه" است. این بخش دقیقا برای شما نوشته شده است.

الف. چه زمانی برای تمدید اقدام کنیم؟

بهترین زمان تمدید پاسپورت چه زمانی است؟ قانون نانوشته اما طلایی امور مهاجرتی می‌گوید: 6 ماه قبل از انقضا.

• چرا 6 ماه؟ اکثر کشورها (از جمله خود ترکیه برای تمدید اقامت/کیملیک) نیاز دارند که پاسپورت شما حداقل 6 ماه اعتبار داشته باشد. اگر اعتبار پاسپورت شما به زیر 6 ماه برسد، ممکن است در تمدید اقامت، انجام امور بانکی و حتی سفرهای بین‌المللی دچار مشکل شوید.
• زیر 18 سال و بالای 18 سال: پاسپورت افراد بالای 18 سال معمولاً 5 ساله صادر می‌شود. اما برای فرزندان زیر 18 سال، گاهی اعتبار 2 ساله یا 5 ساله (بسته به رضایت‌نامه والدین) صادر می‌شود. تاریخ انقضای پاسپورت فرزندانتان را با دقت بیشتری چک کنید.

ب. مراحل گام به گام تمدید پاسپورت

برای جلوگیری از سردرگمی و رفت‌وبرگشت‌های بیهوده، این 5 گام را به ترتیب طی کنید.

گام 1: ثبت‌نام در سامانه میخک

سامانه میخک (مدیریت یکپارچه خدمات کنسولی) دروازه ورود شما به خدمات سفارت است. بدون ثبت نام در این سامانه، امکان دریافت خدمات حضوری را نخواهید داشت.

1. وارد سایت mikhak.mfa.gov.ir شوید.
2. با کدملی و یک ایمیل معتبر پروفایل بسازید.
3. وارد بخش "امور گذرنامه" شده و گزینه "درخواست صدور گذرنامه" را انتخاب کنید.
4. نمایندگی را بر اساس محل سکونت خود انتخاب کنید (استانبول، آنکارا، ارزروم، ترابزون).

گام 2: دریافت کد رهگیری و نوبت‌دهی (راندوو)

پس از آپلود مدارک در میخک، یک کد رهگیری دریافت می‌کنید. این کد را پرینت بگیرید یا در موبایل ذخیره کنید.

نوبت‌دهی: در برخی بازه‌های زمانی، نیاز به دریافت نوبت جداگانه از سامانه نوبت‌دهی (appointment.mfa.ir) دارید. اما در حال حاضر بسیاری از کنسولگری‌ها (مثل استانبول) با همان کد رهگیری میخک و در ساعات مشخص (معمولاً صبح‌ها) مراجعین را می‌پذیرند. حتماً قبل از مراجعه، اطلاعیه‌های سایت کنسولگری مربوطه را چک کنید.

گام 3: آماده‌سازی مدارک

هیچ چیز بدتر از این نیست که به خاطر یک فتوکپی ناقص برگردانده شوید. چک‌لیست بخش بعدی را با دقت بخوانید و آماده کنید.

گام 4: حضور در کنسولگری/سفارت

• حضور شخص متقاضی (حتی نوزاد) برای احراز هویت الزامی است.
• لباس مناسب و رسمی بپوشید (رعایت شئونات برای ورود به کنسولگری الزامی است).
• پول نقد به یورو همراه داشته باشید.

گام 5: پیگیری و دریافت پاسپورت جدید

پس از تحویل مدارک، معمولاً پاسپورت قدیمی پانچ شده و به شما برگردانده می‌شود. پاسپورت جدید یا پست می‌شود (اگر گزینه پست را انتخاب کرده باشید) و یا باید حضوری برای دریافت آن بروید.

ج. مدارک لازم برای تمدید پاسپورت ایرانی

برای اطمینان از انجام کار در یک نوبت، تمام موارد زیر را در یک پوشه مرتب کنید:

• اصل گذرنامه فعلی: و یک سری کپی از صفحه مشخصات (صفحه 2 و 3) و صفحه دارای مهر آخرین خروج از ایران.
• کد رهگیری میخک: پرینت شده.
• اصل شناسنامه: برای افراد بالای 15 سال، شناسنامه حتماً باید عکس‌دار باشد. (کپی از تمام صفحات).
• اصل کارت ملی هوشمند: یا رسید درخواست کارت ملی. (کپی پشت و رو).
• عکس بیومتریک جدید: یک قطعه عکس 43 یا 64 تمام رخ، زمینه سفید، بدون کلاه و عینک.
• نکته بانوان: حجاب کامل اسلامی الزامی است.
• نکته آقایان: لباس یقه دار، بدون کراوات و مدل موی ساده.
• کارت اقامت ترکیه (کیملیک): اصل و کپی پشت و رو (برای اثبات محل سکونت).
• کارت پایان خدمت یا معافیت: برای آقایان 18 تا 50 سال (اصل و کپی). اگر دانشجو هستید و معافیت تحصیلی دارید، نامه معافیت الزامی است.
• رضایت‌نامه محضری:
• برای بانوان متأهل: رضایت‌نامه همسر (که باید در سامانه میخک ثبت و توسط کنسولگری تایید شود).
• برای افراد زیر 18 سال: رضایت‌نامه پدر (ولی قهری).

د. هزینه‌ها و مدت زمان صدور

هزینه‌های کنسولی ایران در خارج از کشور معمولاً به یورو € دریافت می‌شود، حتی اگر در ترکیه باشید.

• هزینه صدور گذرنامه: حدود 100 یورو.
• هزینه تغییر محل اقامت: اگر می‌خواهید محل اقامت در پاسپورت از "ایران" به "ترکیه" تغییر کند، حدود 20 تا 30 یورو اضافه می‌شود.
• هزینه پست (اختیاری): هزینه پست تی‌تی (PTT) جداگانه محاسبه می‌شود.
• مدت زمان: در شرایط عادی بین 1 هفته تا 1 ماه زمان می‌برد.

بخش دوم: تمدید پاسپورت ترکیه (ویژه شهروندان و دارندگان تابعیت ترکیه)

بسیاری از ایرانیانی که موفق به اخذ شهروندی ترکیه (Vatandaşlık) شده‌اند، تصور می‌کنند تمدید پاسپورت ترکیه مشابه پاسپورت ایرانی است. اما سیستم اداری ترکیه کاملاً متفاوت عمل می‌کند. در اینجا نکات کلیدی برای تمدید پاسپورت زرشکی (Bordo Pasaport) با اعتبار 10 ساله را بررسی می‌کنیم.

الف. مفهوم "تمدید" در پاسپورت ترکیه

در سیستم ترکیه، چیزی به نام "تمدید اعتبار روی دفترچه فعلی" وجود ندارد.

• صدور مجدد (Yenileme): هر بار که برای تمدید اقدام می‌کنید، یک دفترچه پاسپورت کاملاً جدید صادر می‌شود و دفترچه قبلی باطل می‌گردد.
• اعتبار 10 ساله: برخلاف پاسپورت ایران که 5 ساله است، پاسپورت‌های ترکیه برای افراد بالای 18 سال با اعتبار 10 ساله صادر می‌شوند که این یک مزیت بزرگ برای سفرهای طولانی‌مدت است.

ب. مراحل دریافت پاسپورت جدید از طریق سامانه NVI

برخلاف اتباع خارجی که با اداره مهاجرت (Göç İdaresi) سر و کار دارند، شهروندان ترکیه (شامل دوتابعیتی‌ها) باید تمام امور پاسپورت را از طریق اداره نفوس و شهروندی (Nüfus Müdürlüğü) انجام دهند.

1. دریافت نوبت (Randevu): ابتدا باید از طریق سایت رسمی randevu.nvi.gov.tr یا تماس با شماره 199 نوبت بگیرید. در سایت گزینه "Pasaport" را انتخاب کنید.
2. پرداخت هزینه‌ها: هزینه‌ها شامل "هزینه دفترچه" و "هزینه حق اعتبار 10 ساله" است که باید قبل از مراجعه، از طریق بانک یا اداره مالیات پرداخت شود.
3. مراجعه حضوری: در روز نوبت، با در دست داشتن کارت ملی ترکیه (Kimlik) و پاسپورت قدیمی به اداره نفوس بروید.
4. ثبت بیومتریک: انگشت‌نگاری و عکس بیومتریک در همان محل چک می‌شود.

ج. مدارک و نکات مهم

• عکس بیومتریک: حتماً باید طی 6 ماه اخیر گرفته شده باشد و در سیستم عکاسی‌های ترکیه به عنوان "عکس بیومتریک پاسپورت" ثبت شده باشد.
• شرایط ابطال پاسپورت قدیمی:
• هنگام صدور پاسپورت جدید، پاسپورت قدیمی شما پانچ (سوراخ) می‌شود.
• نکته حیاتی: اگر در پاسپورت قدیمی ویزای معتبری (مثل شینگن یا کانادا) دارید، حتماً به افسر اطلاع دهید تا پاسپورت باطل شده را به شما برگرداند (بدون آسیب زدن به صفحه ویزا).
• اگر پاسپورت فعلی شما هنوز اعتبار دارد اما می‌خواهید پاسپورت جدید بگیرید، اعتبار باقی‌مانده سوخت می‌شود و به پاسپورت جدید منتقل نمی‌شود.

بخش سوم: شرایط ابطال پاسپورت و قوانین دیپورت

این بخش برای دو گروه حیاتی است:

1. ایرانیانی که شهروندی ترکیه گرفته‌اند.
2. ایرانیانی که با اقامت توریستی/کاری در ترکیه هستند و نگران دیپورت شدن هستند.

الف. ابطال شهروندی و پاسپورت ترکیه (ویژه شهروندان)

اگر شما موفق به اخذ شهروندی ترکیه شده‌اید، آیا این شهروندی دائمی است؟ طبق ماده 5901 قانون شهروندی ترکیه، دولت می‌تواند در شرایط خاصی تابعیت را سلب کند.

مهم‌ترین دلایل قانونی ابطال پاسپورت ترکیه:

• جعل اسناد برای اخذ تابعیت: اگر مشخص شود مدارکی که برای دریافت شهروندی ارائه کرده‌اید (مانند سند ملک، گواهی عدم سوءپیشینه یا اسناد بانکی) جعلی بوده است، شهروندی شما لغو می‌شود. این لغو "عطف به ماسبق" می‌شود؛ یعنی تمام اعضای خانواده نیز شهروندی خود را از دست می‌دهند.
• همکاری با کشورهای متخاصم: ارائه خدمات به کشوری که با ترکیه در حال جنگ است.
• خدمت سربازی خارجی بدون مجوز: انجام خدمت داوطلبانه سربازی در یک کشور خارجی بدون دریافت اجازه از وزارت کشور ترکیه.
• تهدید امنیت ملی: همکاری با گروه‌های تروریستی (مانند FETÖ یا گروه‌های تجزیه‌طلب).

نکته حقوقی: فردی که شهروندی‌اش باطل شود، اگر تابعیت دیگری (مثل ایرانی) داشته باشد، به وضعیت "بی‌تابعیت" دچار نمی‌شود؛ او صرفاً به یک خارجی تبدیل شده و ممکن است دیپورت شود.

ب. عواقب اقامت بیش از حد مجاز (ویژه مقیم‌ها)

اگر شهروند ترکیه نیستید و فقط اقامت (کیملیک) دارید، "اورستی" (Overstay) بزرگترین دشمن شماست.

جدول حدودی ممنوع‌الورودی (Deportation Ban):

• تا 3 ماه اقامت غیرمجاز: اگر خودتان داوطلبانه به فرودگاه بروید و جریمه را پرداخت کنید = ممنوع‌الورودی ندارد.
• بین 3 ماه تا 6 ماه: جریمه نقدی + 1 ماه ممنوع‌الورودی.
• بین 6 ماه تا 1 سال: جریمه نقدی + 3 ماه ممنوع‌الورودی.
• بیش از 2 سال: جریمه نقدی + 2 تا 5 سال ممنوع‌الورودی.

نکته حیاتی: اگر توسط پلیس در خیابان دستگیر شوید (و خودتان داوطلبانه نرفته باشید)، حتی برای یک روز اضافه ماندن هم ممکن است مستقیماً دیپورت شده و 5 سال ممنوع‌الورود شوید.

ج. مهمترین دلایل دیپورت و ممنوع‌الورودی از ترکیه

علاوه بر تمام شدن ویزا، موارد زیر (طبق ماده 54 قانون اتباع خارجی) منجر به صدور حکم دیپورت می‌شود:

• کار غیرقانونی (Kaçak Çalışma): کار کردن بدون "چالیشما ایزین" (مجوز کار). این رایج‌ترین دلیل دیپورت ایرانیان است.
• تهدید نظم عمومی: دعواهای خیابانی، دزدی، یا جرایم کیفری.
• مدارک جعلی: استفاده از اجاره‌نامه یا بیمه جعلی برای گرفتن اقامت.
• کدهای امنیتی: مانند کد G-87 (تهدید امنیت عمومی).

آیا رفع دیپورتی ممکن است؟
بله، اما دشوار است. برای رفع دیپورتی معمولاً باید از طریق "ویزای خاص" (Meşruhatlı Vize) مثل ویزای تحصیلی یا کاری، یا از طریق اعتراض دادگاهی به کمک وکیل ترک اقدام کنید.

جمع‌بندی

چه در حال تمدید پاسپورت ایرانی خود باشید و چه نگران وضعیت شهروندی یا اقامت خود در ترکیه، "قانون‌مندی" کلید آرامش شماست.

• برای تمدید پاسپورت ایرانی، حداقل 6 ماه زودتر استارت بزنید و حتماً در سامانه میخک ثبت‌نام کنید.
• برای شهروندان ترکیه، به یاد داشته باشید پاسپورت 10 ساله جدید جایگزین قبلی می‌شود.
• برای حفظ اقامت، از هرگونه فعالیت غیرقانونی (کار سیاه، مدارک جعلی) دوری کنید.