Evlilik veya doğumla Türk vatandaşlığı

Birçok yabancı uyruklu kişi Türkiye'yi ikinci evi olarak seçmektedir, ancak bu ülkenin göçmenlik yasaları her zaman basit değildir. Daha hızlı bir yol sunan gayrimenkul satın alma yöntemlerinin aksine, evlilik yoluyla vatandaşlık veya doğumla vatandaşlık statüsü gibi ailevi yollar, özel yasal ve güvenlik incelemelerine tabidir. Bu makale, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'na ve 2025 yılındaki son değişikliklere göre hazırlanmış olup sizin için detaylı bir yol haritası niteliğindedir.

Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığı (3 Yıl Kuralı)

Geçmişte bir Türk vatandaşıyla evlenmek pasaport almak için yeterliyken, "sahte evlilikleri" önlemek amacıyla kanun değiştirilmiştir. Mevcut kanuna göre evlilik sadece bir giriş anahtarıdır ve 3 yıllık bir deneme sürecinden geçmeniz gerekir.

1. Başvuru İçin 3 Temel Şart (Madde 16)

Dosyanızın kabul edilebilmesi için aşağıdaki 3 şartı aynı anda taşımanız gerekir:

1. Zaman Şartı (3 Yıl): Resmi nikah tarihinizden itibaren en az 3 yıl geçmiş olmalı ve vatandaşlık alındığı anda evliliğiniz devam etmelidir. (Nişanlılık süresi hesaplamaya dahil edilmez).
2. Mekan Şartı (Aile Birliği): Çiftler gerçekten birlikte yaşamalıdır. Her ikisinin de Nüfus Müdürlüğü'ndeki kayıtlı adresi aynı olmalıdır. Ayrılık sadece askerlik, hastalık veya zorunlu kamu görevi gibi özel durumlarda kabul edilir.
3. Ahlak Şartı (İyi Hal): Evliliğin sahte olduğunu düşündürecek (fuhuş veya ahlaki istismar gibi) davranışlarda bulunmamalısınız. Kayıtlara geçen aile içi şiddet de dosyayı olumsuz etkileyebilir.

Önemli Not: Evliliğiniz resmi ve yasal olmalıdır. Sadece dini nikah veya çok eşlilik Türkiye'de yasa dışıdır ve vatandaşlık için hiçbir geçerliliği yoktur.

2. Evlilik Yoluyla Vatandaşlık İçin Gerekli Belgeler

Belgelerin eksiksiz toplanması başarının yarısıdır. Eksik belgeler uzun gecikmelere neden olur:

• Başvuru Formu (VAT-6): Bilgisayarda veya büyük harflerle yazılmış olmalı.
• Pasaport: Aslı ve onaylı tercümesi (en az 6 ay geçerli).
• Doğum Belgesi: Kendi ülkenizden alınmış, tercüme edilmiş ve onaylanmış doğum belgesi.
• Türk Eşin Nüfus Kayıt Örneği (Vukuatlı): Tüm aile detaylarını içermelidir.
• Evlilik Cüzdanı: Kimlik bilgilerinin olduğu sayfaların fotokopisi.
• Geçerli İkamet İzni: Arkalı önlü fotokopi.
• Sabıka Kaydı: Hem Türkiye'den (e-Devlet) hem de kendi ülkenizden (tercüme edilmiş).
• Biyometrik Fotoğraf: 4 adet (beyaz fonlu).
• Hizmet Bedeli Dekontu: Maliye veznesine yatırılmalıdır.
• Birlikte Yaşamı Kanıtlayan Belgeler: Ortak kira sözleşmesi, ortak banka hesabı, aile fotoğrafları.

Belge Onayı Hakkında Not: Eğer ülkeniz Lahey (Apostil) Sözleşmesi'ne taraf ise belgelerinizi Apostil yaptırmanız yeterlidir. Taraf değilse, belgeler önce kendi ülkenizdeki Dışişleri Bakanlığı, sonra Türkiye Konsolosluğu ve ardından Türkiye'de Valilik (veya Kaymakamlık) tarafından onaylanan bir zincirleme tasdik sürecinden geçmelidir.

3. Polis Soruşturması ve Mülakat

Türk hükümeti, evliliğin gerçek olduğundan emin olmak için iki aşamalı sıkı bir kontrol mekanizması uygular:

A) Polis Soruşturması (Ev Ziyareti):
Polis habersiz olarak evinize gelebilir veya komşularınıza sorabilir. Birlikte yaşamanın izlerini ararlar:

• Gardıropta kadın ve erkek kıyafetleri yan yana mı?
• Banyoda iki diş fırçası var mı?
• Yatak çift kişilik mi ve gerçekten kullanılıyor mu?

B) Komisyon Mülakatı (Valilik):
Bu aşama sözlü bir sınav gibidir. Genellikle çiftler ayrı ayrı alınır ve çelişkileri bulmak için detaylı sorular sorulur.
Örnek Sorular: Koltukların rengi ne? Dün akşam ne yediniz? Eşiniz çay mı sever kahve mi? Birbirinize aldığınız son hediye neydi?

Doğum Yoluyla Vatandaşlık

Birçok yabancı, (Amerika'daki gibi) çocukları Türkiye'de doğduğunda bebeğin Türk pasaportu alacağını düşünür, ancak bu düşünce yanlıştır.

1. Kan Esası (Jus Sanguinis)

Türkiye, Toprak Esası'nı değil, Kan Esası'nı uygular.

• Ebeveynlerden biri Türk ise: Çocuk dünyanın neresinde doğarsa doğsun Türk vatandaşıdır.
• Her iki ebeveyn de yabancı ise: Türkiye topraklarında doğan çocuk Türk vatandaşı olamaz ve ebeveynlerinin vatandaşlığını alır.

İstisna: Yabancı bebeğe sadece "vatansız" (haymatlos) kalma durumu varsa Türk pasaportu verilir. Ancak çoğu ülke vatandaşlığı ebeveyn yoluyla aktardığı için, yabancı bebekler genellikle bu istisnaya girmez.

2. Türkiye'de Çocuğu Doğan Yabancı Ebeveynlerin Görevleri

Eğer siz ve eşiniz yabancı uyrukluysanız ve çocuğunuz Türkiye'de doğduysa, ceza almamak için aşağıdaki adımları hızla tamamlamalısınız:

1. Doğum Raporu Alınması: Hastaneden alınır (İsimler pasaport kurallarına uygun olmalıdır).
2. Nüfus Müdürlüğüne Kayıt: Doğum raporu ve kendi pasaportlarınızla Nüfus Müdürlüğü'ne (İlçe Nüfus) giderek doğum bildirilmelidir (Doğum Kayıt Örneği formül A alınır).
3. Konsolosluk İşlemleri: Kendi ülkenizin konsolosluğuna başvurarak bebek için pasaport çıkarmalısınız.
4. Bebeğin İkamet İzni (Çok Önemli): Bebek 6 aya kadar izinsiz kalabilir. 6 ay dolmadan mutlaka onun için oturma izni (ikamet) almalısınız. Aksi takdirde ülkeden çıkışta ağır para cezası ödersiniz.

Üçüncü Bölüm: Özel Durumlar ve Zorluklar

1. Boşanma veya Eşin Vefatı Nasıl Etkiler?

• Eşin Vefatı: Eğer Türk eş süreç tamamlanmadan vefat ederse, kanun koyucu zorluk çıkarmaz ve vatandaşlık süreciniz (güvenlik sorunu olmaması şartıyla) devam eder.
• Boşanma:
  • Vatandaşlıktan Önce: Dosya iptal edilir.
  • Vatandaşlıktan Sonra: Eğer normal bir boşanmaysa vatandaşlık kalır. Ancak evliliğin baştan beri sahte olduğu kanıtlanırsa vatandaşlık iptal edilir.
• Aile İçi Şiddet: Şiddet nedeniyle ve polis/doktor raporuyla evi terk etmek zorunda kaldıysanız, bu durum "evi terk etme" olarak aleyhinize kullanılmaz.

2. Banka ve Askerlik Yükümlülükleri

• Banka Hesabı Açılışı: Yabancıların banka hesabı açabilmesi için geçerli bir ikamet izni, vergi numarası ve kayıtlı bir adrese sahip olması gerekir. Bazı bankalar ek olarak depozito talep edebilir.
• Askerlik Hizmeti: Sonradan Türk vatandaşı olan 22 yaş altı erkekler askerlikle yükümlüdür. Ancak kendi ülkenizde askerlik yaptıysanız veya muaf olduysanız, bunu belgeleyerek (Askerlik Kanunu Madde 22 gereği karşılıklılık ilkesi veya muafiyet kapsamında) Türkiye'de askerlikten muaf olabilirsiniz.

Özet ve Sonuç

Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı almak sabır, gerçek bir aile hayatı ve titiz bir belgeleme gerektirir. Mülakatta dürüstlük ve belgelerin tam olması, güvenlik soruşturması engelini aşmanın anahtarıdır. Doğumla vatandaşlık konusunda ise, Türkiye topraklarında doğmanın tek başına bir avantaj sağlamadığını ve bebeğin ikamet izni için derhal harekete geçilmesi gerektiğini bilmelisiniz.