مسجد رستم پاشا
مسجد رستم پاشا یکی از جاهای دیدنی استانبول و از مقاصد مهم گردشگران محسوب میشود. این مسجد در قلب قسمت قدیمی استانبول است. مسجد رستم پاشا توسط معمار مطرح عثمانی، معمار سنان طراحی شده است و بهعنوان یکی از شاهکارهای آن دوران در نظر گرفته میشود.
این مسجد که به دستور وزیر بزرگ دوره عثمانی رستم پاشا ساخته شده، نام خود نیز است. ساخت این مسجد دو سال پس از مرگ وی به پایان رسید. او با وجود اینکه در مسائل مالی استاد و زبردست بود و تجارت را در امپراتوری عثمانی گسترش داد، میل آشکاری به قدرت و ثروت داشت و همین موضوع چهره خوبی از او بهجای نگذاشت.
مسجد رستم پاشا استانبول کجاست؟
مسجد رستم پاشا در محله شلوغ امینونو در کنار خیلج شاخ طلایی است. این مسجد در تاهتاکاله یکی از بنادر تجاری مهم در بخش قدیمی استانبول قرار دارد؛ شاید قرار گرفتن مسجد رستم پاشا در مرکز تجاری پر رونقی همچون تاهتاکاله نشانهای از میراث درخشان سیاستهای مالی و تجاری رستمپاشا باشد. این مسجد درست در انتهای خیابان بلند و قدیمی استانبول اوزن کارسی (لانگ مارکت) که یادگاری از دوران بیزانس است.
مسجد رستم پاشا در ۴۰۰ متری پنج دقیقه مسجد جدید استانبول و در ۲۰۰ متری بازار مصریها سه دقیقه قرار دارد. این مسجد در فاصله بسیار کم و در حدود یک کیلومتری پل گاتالا و مسجد توپکاپی است و شما میتوانید با ۲۰ دقیقه پیادهروی خود را به این مکانها برسانید. این مسجد تا فرودگاه گوکچن ۴۵ کیلومتر (یک ساعت و ۱۰ دقیقه) و تا فرودگاه آتاتورک ۲۳ کیلومتر (۲۳ دقیقه) فاصله دارد.
مسیر دسترسی به مسجد
دسترسی به مسجد رستم پاشا بهاندازه سایر آثار تاریخی استانبول راحت نیست؛ اما امکانپذیر است. فقط کافی است در ایستگاه تراموا امینونو پیاده شوید و از کنار مسجد جدید (Yeni Camii) و ورودی بازار ادویه استانبول عبور کنید. وقتی به کافیشاپ ترکی «مهمت افندی کوروکهوچی» رسیدید به راست تغییر مسیر دهید. در انتهای خیابان اوزن کارسی (لانگ مارکت) قدیمیترین خیابان استانبول، در سمت راست ورودی کوچکی به مسجد رستم پاشا وجود دارد که برای رسیدن به آن باید از پلهها بالا بروید.
تاریخچه مسجد
رستم پاشا در دوران جوانی در دهکدهای بوسنیایی بهعنوان دامدار خوک شروع به کار کرد. او از طریق سیستم «دوشیرمه» (Devshirme) عثمانی جذب شد؛ سیستمی که پسران جوان مسیحی را برای آموزش و خدمت به دولت و ارتش عثمانی در ازای مالیات به کار میگرفت. رستم پاشا در قسطنطنیه تحصیل و به سرعت درجههای ترقی را طی کرد. او سرنوشت سیاسی خود را از طریق ازدواج با مهرماه سلطان، دختر سلطان سلیمان رقم زد. او هرچند که بهعنوان وزیر برنامههای اقتصادی درخشانی برای پیشرفت عثمانی پیشنهاد داد، وسواس پول و تمایل او به دسیسههای سیاسی رویدادهایی تلخ و دردسرهای زیادی را درست کرد.
زمانی که رستم پاشا در سال ۱۵۴۴ بهعنوان وزیر وارد قصر شد سلطان سلیمان در معرض پیری بود. او بههمراه مهرماه سلطان و خرم سلطان (همسر سلطان سلیمان) قدرت و اداره امور سیاسی را بهدست گرفت. آنها با دسیسه تلاش کردند مصطفی پسر و ولیعهد سلطان سلیمان را حذف کنند. او در طی گفتوگویی او را قانع کرد که پسرش میخواهد ضد او توطئه کند. شاهزاده مصطفی به همین دلیل اعدام شد و به یکی قدرتمندترین مردان دولت عثمانی بدل شد. او با همسر و مادر همسرش اتحاد سیاسی ساخت که تمام رقبای سیاسی را از بین برد.
معماری مسجد
مسجد رستم پاشا پروژهای متاثر از ثروت شخصی، اقتدار دولتی و مذهبی است. این پروژه بر ارتباط میان دولت عثمانی و اسلام سنی تاکید میکند. این ارتباط توسط سلطان سلیمان در دولت عثمانی و رستم پاشا که نمایندهای از اسلام سنی بود بهشدت تقویت شد و میتوان آثار آن را نیز در مسجد رستم پاشا که میراث آن دوران است بهخوبی دید. این مسجد و تمام آنچه که او از ثروت شخصی خود بهصورت میراثی عمومی باقی گذاشت، نشاندهنده مدیریت درخشان دولتی او، تمایل وی برای بهدست آوردن وفاداری مردم و پایبندی مذهبی وی است. او در دوران وزارت خود تاکید بسیاری بر تولید داخلی کاشی داشت و هر نوع ارتباط تجاری خارجی را در این زمینه متوقف کرد که منجر به توسعه یکی از مراکز معروف تولید کاشی به نام «ایزنیک» (Iznik) در دروه عثمانی شد.
نام سفال ایزنیک یا ظروف ایزنیک از نام شهر ایزنیک در غرب آناتولی وام گرفته شده که محل تولید این کاشی است. ایزنیک نوعی سرامیک تزیینشده است که از اواخر قرن پانزدهم تا پایان قرن هفدهم تولید میشد. در آن زمان مردم عثمانی از کاشیهای ایتالیایی برای پروژهها و ساختمانهای مختلف استفاده میکردند. رستم پاشا تلاش کرد تا این پول در اقتصاد و تولید داخلی هزینه شود و واردات کاشی را از ایتالیا محدود کرد. عجیب نیست که این صنعت کاشی و میراث اقتصادی در مسجد یادگار او مورد استفاده قرار گیرد.