تابعیت در ترکیه
تعریف تابعیت
تابعیت اصطلاحی در حقوق بینالملل خصوصی و به معنای عضویت فرد در جمعیت تشکیل دهنده دولت است. به عبارت دیگر تابعیت رابطهای سیاسی، بینالمللی، داخلی، حقوقی و معنوی بین شخص و کشور متبوع اش است که سبب میشود در قبال یکدیگر تکالیفی را بجا آورند.
براساس اصول کلی حاکم بر تابعیت در جهان، هر فردی باید دارای تابعیت باشد؛ از طرفی بنابر مقدمه قرارداد 1930 لاهه، بهتر است که هر فردی تنها دارای یک تابعیت باشد و نباید بیش از یک تابعیت تحت عنوان تابعیت مضاعف داشته باشد. از این رو چهار اصل زیر را برای تابعیت در نظر میگیرند :
- هرکسی باید دارای تابعیت باشد – ضرورت تابعیت و نفی بیتابعیتی
- نداشتن بیش از یک تابعیت – نفی دو تابعیتی
- تغییر پذیری تابعیت – ترک یک تابعیت و گرفتن تابعیتی دیگر
- ممنوع بودن سلب تابعیت
در هریک از موارد بالا، دولت ها باید به گونهای قانونگذاری نمایند که تمامی اصول فوقالذکر رعایت شوند. برای مثال در مورد تغییرپذیری تابعیت باید این امکان وجود داشته باشد که شخص بتواند به سبب عواملی چون ازدواج، تغییر تابعیت والدین و … به لحاظ قانونی ترک تابعیت نماید.
برای تحمیل تابعیت، شیوههای متفاوتی را در نظر میگیرند که ما در این مقاله برای راحتی در انتقال مطالب، اینگونه بیان میکنیم:
- تابعیت اصلی که مربوط به دو سیستم خون و خاک میباشد.
- تابعیت اکتسابی که خود به چهار دسته تقسیم میشود.
در سیستم خون، که تابعیت نسبی نیز نامیده میشود، بچه بدنیا آمده تابعیت والدین خود را کسب خواهد کرد. و در سیستم خاک، تابعیت کشوری به طفل داده خواهد شد که در قلمرو حاکمیت آن بدنیا آمده باشد.
در تابعیت اکتسابی، تابعیت از طریق تحصیل و در نتیجه اراده فرد، تبعی و در نتیجه اراده فردی دیگر، تحققی و درنتیجه ازدواج، و در نهایت اجباری میباشد.
قبل از پرداختن به تابعیت مضاعف و تعارض قانون در این خصوص، بحث اقامت را در چند سطر و کوتاه بیان میکنیم.
بیشتر بدانید: اقامتگاه
بررسی تابعیت مضاعف
اکنون زمان آن است تا به تابعیت مضاعف و تعارض قانون در این خصوص بپردازیم.
تابعیت مضاعف به معنای داشتن دو یا چند تابعیت برای شخص است. لذا در حالی که شخص تابع دولتی است، دولت یا دولت های دیگری نیز او را تابع خود میدانند. درنتیجه شخصی که بیش از یک تابعیت دارد، دارای یک وضعیت غیرعادی است؛ چرا که تابعیت منشاء حقوقی تکالیف فرد در برابر آن کشور است. به عبارت دیگر: تابعیت دوگانه یعنی فردی در یک زمان بتواند شهروند دو کشور متفاوت به حساب آید، به طوری که باتوجه به قوانین دارای گذرنامه هر دوکشور باشد.
دیدگاه های متفاوتی در بین کشورها نسبت به دارا بودن دو یا چند گذرنامه توسط افراد تبعه خود وجود دارد. به طوری که برخی از دولت ها آن را نهی و حتی قانون هایی را برای جلوگیری از آن وضع کرده اند؛ ولی برخی از دولت ها داشتن گذرنامه کشورهای دیگر را امری مجاز و بدون محدودیت میدانند.
در این راستا کشورهایی مانند دانمارک، چین، هند، نروژ و ژاپن با وضع قوانینی بازدارنده، داشتن بیش از یک گذرنامه را منع کرده اند. همچنین در اکثر کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی، داشتن تابعیت دوگانه منع شده است و در این کشور جریمه های سنگینی نیز درنظر میگیرند. همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به وب سایت کشورهای مذکور مراجعه نمایید.
این در حالی است که در کشورهایی مانند سوئد، کانادا، انگلستان، و ایالات متحده امریکا داشتن تابعیت دوگانه منع قانونی ندارد.
اکنون توجه به این نکته ضروری است که برای بدست آوردن تابعیت برخی از کشورهای منع کننده تابعیت مضاعف، این مشکل وجود دارد که شخص باید تابعیت اولی خود را سلب نماید.
البته در برخی از همین کشورها مانند نروژ، سویس و … تحت شرایطی که برای هر یک از کشورها به صورت عام و خاص بیان میشود، امکان حفظ تابعیت اولیه توسط متقاضی وجود دارد. برای مثال یک فرد ایرانی تنها تحت شرایط زیر میتواند تابعیت ایرانی را حفظ نماید:
- هزینه ابطال تابعیت بسیار زیاد باشد
- مدت زمان ابطال تابعیت بسیار زیاد باشد
- به دلایل امنیتی، شخص نتواند با ادارات و سازمان های کشور مبداء ارتباط برقرار کند.
اما تابعیت مضاعف چگونه بوجود میآید؟
تابعیت مضاعف گاهی در زمان تولد و گاهی بعد از آن بوجود میآید. در اولی به دلیل تعارض بوجود آمده در دو سیستم خاک و خون این تابعیت شکل میگیرد. و در نوع دوم در اثر تحصیل تابعیت جدید است که ممکن است از طریق تعارض در دو سیستم اشاره شده و یا حتی ازدواج باشد.
اکنون برای روشن شدن بحث، چند سوال مطرح و به آن ها پاسخ میدهیم. بیشتر بخوانید
سوال و جواب پیرامون تابعیت و اقامت :
سوال : اگر پدر و مادری ایرانی، فرزند خود را در کشوری مثل کانادا بدنیا آورند، تابعیت فرزند چه میشود؟
پاسخ : باتوجه به قانون ایران مبنی بر سیستم خون، فرزند تابعیت ایرانی و براساس قانون کشور کانادا که سیستم خاک است، فرزند تابعیتی کانادایی خواهد داشت. از این رو فرد دارای تابعیت مضاعف از نوع تولد است.
سوال : اگر از پدر و مادری ایتالیایی که یکی از آن ها در ایران متولد شده است، فرزندی در ایران بدنیا آید، فرزند دارای چه تابعیتی است؟
پاسخ : باتوجه به قانون کشور ایتالیا که سیستم خون است، فرزند تابعیت ایتالیا و از سوی دیگر برابر بند 4 ماده 976 قانون مدنی ایران، فرزند دارای تابعیت ایران است. لذا طفل بدنیا انده دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.
سوال : اگر یک زن انگلیسی با یک مرد ایرانی ازدواج کند، تابعیت زن چگونه است؟
پاسخ : باتوجه به بند 6 ماده 976 زن دارای تبعیت ایرانی است، از طرفی براساس قانون انگلستان که استقلال تابعیت در زوجین را دارد، شخص همچنان تابعیت کشور بریتانیا را دارد. لذا در این مورد فرد دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.
در نتیجه همانطور که بیان شد سیستم اعطای تابعیت در کشورهای مختلف، متفاوت است. و این موضوع باعث شده است تا تعارض قانون در بین کشورها به دلیل موقعیت های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و … وجود داشته باشد.
